Bencillik & Diğerkâmlık

Diğerkâmlık, egoizme karşıt bir düşünce tarzıdır. Başkalarının yararını kendi yararıyla eş biçimde gözetme manasına gelir. Bencilliğin ne olduğunu hepimiz biliyoruz ve iyi bir karakter yapısında yer vermiyoruz ona. Peki ya diğerkâmlık? Önce bu kavramın kesinlikle "kendi çıkarlarını bir kenara bırakıp yalnızca başkalarının çıkarlarını gözetme" manasına gelmediğini vurgulamakta fayda var. Yine de, bu düşünce yapısı ne kadar uygulanabilir ve bu uygulanabilirlik toplumsal ve bireysel açıdan ne denli mantıklı bir kalıptır tartışılır.

Diğerkâmlık düşüncesi bende oldukça belirgin gözlenebilir bir düşünceydi. Hatta bencil insanlardan o kadar haz almıyordum ki, karşımdaki insanların öyle olduğumu düşünmemeleri için kimi zaman zor duruma düşürmekten alıkoyamadığım zamanlar olmuştur kendimi. Sonra düşündüm de, neden karşımdakini memnun etmek adına kendi memnuniyetsizliğimi gizleyeyim ki?  Sizce de çok saçma değil mi?

Sonra dedim ki kendime, bazen başkasının mutluluğu daha önemlidir bizim için. Ben mutsuz olsam da onun mutluluğuyla yetinebilirim. Ya da o mutsuz olacağına ben mutlu olurum, daha iyi. Ya da onun dökeceği gözyaşını seve seve üstlenirim. Bu düşünce yapısı ne kadar doğrudur, hiç düşündünüz mü?

Altını çizmekte fayda görüyorum. "Başkalarının yararını kendi yararıyla eş biçimde gözetmek". Bahsettiğim durum bunu sağlamıyor değil mi? İnsan her ne kadar inkâr etse de onun için temelde hayat "Kendi ve diğerleri" olmak üzere iki kısma ayrılır.  Bu diğerlerinin içine ailesi, arkadaşları, saygı duyduğu insanlar girebilir, ama matematiksel olarak da bunların tamamına eş biçimde çıkar gözetmek mümkün değildir. Bu durumda "diğerleri" kısmına düşen pay çok daha fazladır ki biz bu eş değer çıkar gözettiğimiz insanları kendimiz kadar değerleri görerek onların boşluklarını hesaba katmıyoruz. Bir diğer deyişle "Ona değmezmiş." "Onun için yaptıklarımı hak etmiyormuş." kısmını saymıyorum bile.

Velhasıl kelam, bu zıt iki kutbun bir ortası var ise ideal nokta o aralıktadır (hangi kutba yakın olduğu tartışılır), ve o nokta -her ne kadar kabullenmek istemesek de-bencillik tarafından da kapsanmaktadır. Zamanın sizi "Kendi ideal noktanıza" yaklaştırması dileğiyle...